Prim Sorgulama

Asgari ücret bin 300 liranın altına mı düşecek? Maliye Bakanı Naci Ağbal'ın vergi dilimi uygulamasına ilişkin açıklamasının ardından gözler asgari ücrette... Peki asgari ücret neden düşüyor?

'Asgari ücret düşecek mi sorusu' milyonlarca vatandaşın en çok merak ettiği konu... Ağustos ayında vergi diliminden dolayı asgari ücret alanların maaşlarının bin 300 liranın düşebileceği açıklaması milyonlarca vatandaşı kaygılandırdı. Peki asgari ücret ne kadar olacak, ne kadar düşecek?

Maliye Bakanı Naci Ağbal'ın asgari ücretin bin 230 TL'ye düşürülebileceğini duyurmasının ardından gözler Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Süleyman Soylu'ya çevrildi. Soylu, vergi diliminden dolayı ağustos ayında asgari ücretin bin 300 liranın altına düşmemesi için maliyet tablolarını gözden geçireceklerini, Maliye Bakanlığı ile ters düşmeyeceklerini ancak bir orta yolun bulunacağını belirtti. Peki asgari ücretin düşmesinin temel nedeni ne? Gelir vergisi dilimi nedir ve vergi dilimi sebebiyle asgari ücret neden düşer? Tezel ve Esen açıkladı.

İş ve sosyal güvenlik uzmanı Bünyamin Esen bu konuda şu görüşleri dile getirdi:

"GELİR VERGİSİ DİLİMİ YENİ BİR UYGULAMA DEĞİL"

“Asgari ücretteki düşüşün nedeni olan gelir vergisi dilimi uygulaması sanıldığı gibi yeni bir uygulama değil, esasen eskiden beri olan bir uygulama.

Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan gelir vergisine tabi gelirlerin vergilendirilmesinde esas alınan tarife, 2016 takvim yılı gelirlerinin vergilendirilmesinde şu şekilde belirlendi:

12.600 TL'ye kadar % 15

30.000 TL'nin 12.600 TL'si için 1.890 TL, fazlası için % 20

Yani toplam yıllık geliriniz 12 bin 600’ü geçince daha fazla vergi ödüyorsunuz.

"EKİM-KASIM-ARALIK'TA 70 TL DÜŞEBİLİR"

Bu ise yaklaşık 70 TL bir azalış demek. Yani 1300 TL’lik asgari ücret yılın son üç ayında (Ekim, Kasım, Aralık’ta) yetmiş lira düşebilir.”

ASGARİ ÜCRETİN DÜŞMEMESİ İÇİN NE YAPILMASI GEREKİYOR?

İş ve sosyal güvenlik uzmanı Bünyamin Esen, asgari ücretlilerin maaşının düşmemesi için yapılması gerekenleri de şu şekilde dile getirdi:

“Buradaki sorun şu: Vergi tarifesi değişecek ise bunun yalnızca bir kesim için olması mümkün değil. Zira kanunların genelliği ilkesi söz konusu…

"GELİR VERGİSİ KANUNU DEĞİŞEBİLİR AMA..."

Öte yandan Gelir Vergisi Kanunu’nda bir değişiklik yapılabilir, ancak bu ise yasal değişiklik gerektiriyor. Ayrıca Anayasa Mahkemesi’nin belirli bir kesim için gelir vergisinin düşürülmesini hakkaniyete uygun bulup bulmayacağı bir soru işareti…”

ŞEVKET TEZEL'DEN ASGARİ ÜCRET ANALİZİ

Sosyal Güvelik Uzmanı Şevket Tezel ise, yayımlanan bugünkü yazısında asgari ücrete ilişkin şu analizleri yaptı:

"Yeni olan bu yıl muhalefet ve iktidarın ikili seçimler sonunda girdiği asgari ücret belirleme yarışından kaynaklanan politik hamleleri ile asgari ücret rakamının her yıla göre daha fazla öne çıkmasıdır.

"HÜKÜMET İSTERSE BU ORANI DEĞİŞTİREBİLİYOR"

Kanun gereği vergi dilimleri her yıl yeniden değerleme oranı kadar artıyor. Ancak Hükümet isterse bu oranı değiştirebiliyor. TÜİK verilerine göre, 2015'dan 2016'ya geçiş döneminde yeniden değerleme oranı yüzde 5,58 oldu. Dolayısıyla 2015 yılında 12 bin lira olan yüzde 15'lik vergi dilimi 2016 yılında 12 bin 600 TL'ye çıktı.

YÜZDE 20'LİK VERGİ DİLİMİ

Zaten vergi dilimlerinin verilen zam oranlarına göre daha az artıyor oluşu ücretlinin her yıl biraz daha fazla vergi vermesine neden oluyordu. En altta bulunan asgari ücretli bile son iki yıldır yılın son ayında yüzde 20'lik vergi dilimine giriyordu.

Asgari ücret ve vergi dilimleri arasındaki ilişkiden kaynaklanan bu anomali durumu somut olarak görmek son yıllardaki rakamsal verilerin ışığında daha net olarak mümkün olabilir.

Zaten vergi dilimlerinin verilen zam oranlarına göre daha az artıyor oluşu ücretlinin her yıl biraz daha fazla vergi vermesine neden oluyordu.
Zira bir sorunu anlamak için önce nereden kaynaklandığını görmek gerekiyor.

GELİR VERGİSİ NEDİR?

Asgari ücretin SSK işçi payı ve işsizlik sigortası primi işçi payını dışladığımızda önemli kısmı gelir vergisi matrahını oluşturur.



2014'DEN BU YANA ORTAYA ÇIKAN BİR SORUN...

Yukarıdaki tablodan görüleceği üzere asgari ücretin yüzde 20'lik gelir vergisi dilimine girme sorunu 2014 yılından bu yana ortaya çıkan bir sorundur. 2014-2015 yıllarında Aralık ayında yüzde 20'lik vergi dilimine girilmiş, nihayet 2016 yılındaki sıra dışı artış nedeniyle Ağustos değil Ekim ayında yüzde 20'lik vergi dilimine girmiş olacaktır. Ekim-Aralık 2016 ayları arasında asgari ücretliden yüzde 20 gelir vergisi tahsil edilmiş olacaktır.

2016 yılındaki asgari ücret artışı sıra dışı olsa da özellikle 2009 yılından beri çok az artırılan gelir vergisi dilimleri bu çarpık tablonun ortaya çıkışının ana sebebidir.

SOYLU: MALİYET TABLOMUZU YENİDEN DEĞERLENDİREBİLİRİZ

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Süleyman Soylu “Asgari ücretin ağustosta bin 300 TL'nin altına düşmemesi için maliyet tablomuzu yeniden değerlendirebiliriz” demişti.

Soylu, Belçika'nın Ankara Büyükelçisi ile imzaladığı sosyal güvenlikle ilgili anlaşma töreninde gazetecilerin ağustosta asgari ücretin vergi diliminden dolayı bin 300 liranın altına düşüp düşmeyeceği yönündeki sorusu üzerine şunları söylemişti:

"Vergi diliminden dolayı ağustosta asgari ücretin bin 300 liranın altına düşmemesi için maliyet tablomuzu yeniden değerlendirebiliriz. Cumhurbaşkanımız ve Başbakanımızın da bu konuda hassasiyet içinde olmamız yönünde talimatları olmuştur."

"ASGARİ ÜCRETLİYİ DİĞER ÇALIŞANLARDAN AYIRAN SİSTEM..."

"Bu konuda 2016 yılı için bir şey yapılabileceğini öngörmemekle birlikte 2017 yılında gelir vergisi dilimlerinin tespitinde daha olumlu bir rakamın ortaya çıkartılabileceğini beklemelidir. Bu da %15'lik vergi diliminin asgari ücretlinin yıllık ücret toplamını ücret dilimini içine alacak biçimde belirlenmesiyle olabilir.

Zira asgari ücretliyi diğer çalışanlardan ayırmak sistem içinde hiç de kolay olmayacaktır."

SOYLU ASGARİ ÜCRET İÇİN YAPILMASI GEREKENi AÇIKLADI

"Ayrıca gerçek asgari ücret alan sayısı çalışanlarımız arasında yaklaşık olarak yüzde 25 seviyesinde olmakla birlikte, asgari ücret seviyesinde ücret almadığı halde kayıtdışı biçimde o rakamlardan gösterilen yaklaşık yüzde 20'lik bir kitle daha bulunmaktadır.

Asgari ücret olmasa bile asgari ücrete çok yakın örneğin 1700, 1750 TL gibi brüt rakamlardan ücret alan onbinlerce çalışan vardır.

Bu nedenlerle 2016 yılı içinde asgari ücretten maaş alan kitleyi cımbızla bu vergi sorunu yumağının içinden çekip çıkartmanın hiç de kolay olmadığını kabul etmek gerekiyor. Buna karşın örneğin "2016 yılında ücret gelirlerinin toplam 19764 TL'lik brüte isabet eden kısmının yüzde 15'lik dilimden hesaplanacağını amir bir yasa çıkartmak" gibi adil ve yapıcı bir çözüm 2016 yılı için de bulunabilirse şapka çıkartmak gerek."