Kamuoyunda 'işsiz evlat vergisi' olarak tartışılan sorun, Meclis'teki torba yasa ile çözülüyor. 25 yaşına kadar olan ve GSS prim borcu bulunan 3.5 milyon gence af geliyor. Devlet, 3.6 milyar liralık alacağının tahsilatından vazgeçiyor.
Önce bir özet yapayım, sonra Genel Sağlık Sigortası (GSS) kapsamında sigorta prim borçlarının nasıl silineceğini ve bu imkandan kimlerin yararlanacağı bilgisini vereyim. Şunu kabul edelim, GSS uygulamasına geçtiğimiz 2012 yılından bu yana işleyişte bazı aksaklıklar oldu ki, bunlara son iki yazımızda da değindik. Ama en büyük sorun, gençlerin devletin sunduğu sağlık hizmetinden yararlanmasında yaşandı. Şöyle anlatayım:
Sistem kurgulanırken, 18 yaşından küçükleri, anne-babası sigortalı olsun, olmasın otomatik GSS kapsamında sayıldı. Hatta lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yükseköğrenim görmesi halinde de 25 yaşını doldurmamış gençlerin de anne-babasının sağlık güvencesinden yararlanmasına da imkan tanındı. Buraya kadar sorun yok.
18 YAŞ ÜSTÜ
Ancak GSS'ye bir şart daha eklendi; o da, 18 ve 25 yaş üstü okumayan, çalışmayan gençlerin, kendilerinin sigorta kapsamına alınacağı, haliyle de gelir testi yaptırmak zorunda olduklarıydı. İşte, asıl sorun da buradan kaynaklandı. 18 yaşından büyük olup da okumayan, 25 yaşından büyük olup da eğitim hayatı devam eden ya da üniversiteden mezun olup da iş bulamayan 3,5 milyona yakın genç, biranda 400-500 liraları bulan prim borçları ile karşı karşıya kaldı. Uygulamadan haberdar olmayanlar -ki, çoğunluk bilmiyordu- sağlık hizmetinden yararlanamadı. Yetmedi, sorun öyle hal aldı ki, gençlerden dolayı anne-babalar prim borçlusu çıktı, onlar da hastane kapılarından geri döndü. Ve bu sorun, aylarca kamuoyunda 'işsiz evlat vergisi' olarak tartışıldı.
TÜM BORÇLAR SİLİNMİYOR
Meclis'teki torba yasa ile bu sorun artık çözülüyor ve gençlerin prim borçlarına af geliyor. Kanun tasarısı komisyonlardan geçti, önümüzdeki günlerde torba yasanın tüm maddeleri onaylandıktan sonra muhtemelen bir-iki hafta içinde prim affı uygulamaya girecek.
Peki, kimler, nasıl yararlanacak? Bu haktan, 25 yaşına kadar olan ve prim borcu bulunan 3.5 milyon genç yararlanacak. Bir başka ifadeyle, yeni yasa ile devlet, 3.6 milyar liralık alacağının tahsilatından vazgeçiyor. Yeri gelmişken belirteyim, kamuoyunda, 'tüm GSS prim borçları siliniyor' şeklinde yanlış bir kanı var. Sadece gençlerin prim borcu siliniyor; geri kalan 4 milyondan fazla kişinin borcu baki. Ama şunu da söyleyeyim, önümüzdeki dönemde GSS konusunda yeniden bir yapılandırılmaya gidilerek, sistemdeki gelir testi, prim ödenmesi gibi mevcut diğer sorunları da çözmek için çalışma başlatılacak.
YENİ YASADAN KİM NASIL YARARLANACAK?
18 yaşını doldurmuş, okumayan ve çalışmayan gençlerin prim borçları silinecek.
20 yaşında olup da okuyan ya da işsiz olanların borçları silinecek.
25 yaşında olup da yükseköğrenim gören ya da iş bulamayanların borçları silinecek.
Yeni yasa ile 18 yaşını dolduran ve eğitimine devam eden gençlerin 25 yaşına kadar primleri devlet tarafından karşılanacak.
Lise mezunu olan ancak üniversiteyi kazamayanların 20 yaşına ve iş bulana kadar primlerini devlet ödeyecek.
Üniversiteden mezun olup da iş bulamayan gençlerin iş bulana kadarki sürede primlerini devlet karşılayacak.
SORUN CEVAPLAYALIM
Türk vatandaşı olan bayan yabancı ile evli, ikametgahı yabancı ülkede ve yabancı ülkede çalışıyor. Türkiye'de SGK'ya tabi bir işi yok. GSS kapsamında mıdır? Ahmet Sevinç Erdogan
GSS, sadece yerleşim yeri Türkiye olan ve yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan kişiler GSS kapsamına giriyor.
70 yaşındayım, SGK emeklisiyim ve de Kıbrıs gazisiyim. SGK, maaşımı tahakkuk edip ödediğine göre, benim gelirimi biliyor ve her türlü sağlık giderlerimi karşılıyor. Bu durumda benim gelir testi yaptırmama gerek var mıdır? Yavuz Kunter
Sosyal güvenlik kurumundan emekli olduğunuz için devletin sunduğu sağlık hizmetlerinden yararlanabiliyorsunuz. Bu nedenle gelir testi sizi ilgilendirmiyor, yaptırmanıza gerek yok.
2004 yılında SGK'dan emekli oldum, halen sağlık sigortasından yararlanıyorum. Gelir testi biz emekliler için de gerekiyor mu? Mustafa Talat Ertekin
Emeklilerin gelir testi yaptırmasına gerek yok.
27 Ocak 2016 da haksız olarak işte çıkartıldım, işsizlik maaşı da almıyorum, eşim çalışmıyor. 2,12,14 yaşlarında üç çocuğum var. Ben bu testi yaptırmak zorunda mıyım? Bu konuda ne gibi haklarım var? Mustafa Çavdar
GSS, zorunlu bir sistem ve devletin sunduğu sağlık hizmetinden yararlanmanızın tek yolu gelir testini yaptırmanız. Çocuklarınız 18 yaşından küçük olduğu için sağlık hizmetinden yararlanabilir ancak sizin ve eşinizin yararlanabilmesi için gelir testi şart.