Maaş ve Aylıklar
Sigortalı Kişilerin Vefatı Halinde Hak Sahiplerine Ödenen Maaş
Sigortalı kişilerin ölümü halinde hak sahibi eş ve çocuklara ölüm aylığı bağlanmaktadır. Aylık bağlanırken sigortalının öldüğü tarihte geçerli olan mevzuat esas alınmaktadır.
Ölüm aylığı sigortasından, sigortalı kişinin hak sahiplerine sağlanan haklar nelerdir ?
5510 sayılı Kanunun 32 nci maddesinde bu haklar sırasıyla aşağıdaki gibi sayılmıştır:
a) Ölüm aylığı bağlanması.
b) Ölüm toptan ödemesi yapılması.
c) Aylık almakta olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi.
d) Cenaze ödeneği verilmesi.
Ölüm Aylığı Şartları Nelerdir?
Ölüm aylığı bağlanma şartları;
- 4/b (BAĞ-KUR) ve 4/c ( BAĞ-KUR ve SSK dışındakiler) sigortalıları için 1800 prim ödeme gün sayısı,- 4/a (SSK’lı)sigortalıları için ise her türlü borçlanma süreleri hariç 5 yıldan beri sigortalılık süresi ve 900 gün prim ödeme gün sayısı aranacaktır. Bu ayrım ile 4/a sigortalılarının mevcut hakları korunmuştur. Kimlere verilir?
- Dul eşe herhangi bir şart aranmadan,
- Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e) bentleri hariç bu Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmayan veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış çocuklardan;
18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmayanların veya,
Kurum Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az % 60 oranında yitirip malûl olduğu anlaşılanların veya,
Yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya dul kalan kızlarının her birine,
- Hak sahibi eş ve çocuklardan artan hisse bulunması halinde her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olması ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması şartıyla ana ve babaya; ana ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde ise artan hisseye bakılmaksızın aylık bağlanır.
Ölüm Aylığı bağlanması için nereye ve hangi belgelerle başvurulmalıdır?
Ölüm aylığı bağlanabilmesi için, çalışırken vefat eden sigortalının hak sahiplerinin, kişinin en son çalıştığı işyerinin bağlı olduğu sigorta /sigorta il müdürlüğüne, Kurumdan aylık almakta iken vefat eden emeklilerin hak sahiplerinin ise Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığı Sigorta İşleri Genel Müdürlüğü Tahsisler Daire Başkanlığına Tahsis Talep Beyan ve Taahhüt Belgesi ile başvurmaları gerekir.
Söz konusu belgeye;
Hak sahiplerinin nüfus müdürlüğünden alacakları sigortalının ölüm tarihini ve aile fertlerini gösterir vukuatlı nüfus kayıt örneğinin,
18 yaşından büyük hak sahiplerinin ikişer adet vesikalık fotoğraflarının, eş, 18 yaşından büyük kız çocuklar ile ana ve babaların dolduracakları beyan ve taahhüt belgelerinin,
18 yaşından büyük erkek çocukların öğrenci olduklarını gösterir öğrenim belgelerinin ve vesayet veya kayyımlık ilamının eklenmesi gerekir.
Dul ve Yetim aylığı alanlar çalışabilirler mi?
Dul aylığı alan erkek ve kadınlar evli olmadıkları sürece vefat eden eşlerinden dolayı aylık almaya devam ederler. Bir işe girip çalışsalar, isteğe bağlı sigortalı olsalar, işyeri açıp Bağ-Kur'lu olsalar bile bu sonuç değişmez. Bundan sonra bir evlilik gerçekleşir ise dul aylığınız kesilir. Evlilik herhangi bir nedenle sona ererse eski eşin dul aylığını dilendiği takdirde tekrar alınabilir. Hatta yeni eş 4/a (SSK)’ ya veya 4/b (BAĞ-KUR)’ ye tabi olsa ve kişiden önce vefat ederse hem yenisinden hem de eskisinden yani ikisinden birden dul aylığı alma hakkı olur. Gelecekte 4/a (SSK)’dan veya 4/b (BAĞ-KUR)’ den emeklilik gerçekleşse bile dul aylığında bir değişim olmaz, almaya devam edilebilir.
Çocuklarla İlgili Şartlar:
Çocukların durumu ise;
kız çocuklarınız evlenmedikleri ve memur olmadıkları sürece Emekli Sandığı'ndan yetim aylığı alırlar, 4/a (SSK)’ya veya 4/b (BAĞ-KUR)’a bağlı işe girseler bile yetim aylıkları evli olmadıkları sürece devam eder. Evli olmasalar bile memur olurlarsa veya memur emeklisi olurlarsa yetim aylıkları kesilir.
Erkek çocukları ise normalde 18 yaşına kadar, ortaöğrenimde okuyorsa 20 yaşına, yükseköğrenimde okuyorsa 25 yaşına kadar yetim aylığı verilir. Emekli Sandığı kapsamındaki memur çocukları, yetim çocukları 4/a (SSK)’ya bağlı çalışsalar da, 4/b (BAĞ-KUR)’ye tabi olarak kendilerine bir işyeri açsalar da 4/a (SSK)’dan veya 4/b (BAĞ-KUR)’den emekli aylığı alsalar da yetim aylıkları kesilmez. Evlendikleri, memur oldukları zaman kesilir. Aynı şekilde memur olarak emekli oldukları zaman da kesilir.
Dul eşler aynı 4/a (SSK)’da veya 4/b (BAĞ-KUR)’de olduğu gibidir, çalışabilirler hiçbir problem yok, dul maaşlarını alırlar. Medeni Kanun’a göre evlendikleri zaman aynı şekilde dul aylıkları kesilir.
B) Ölüm Toptan Ödemesi
Sigortalı kişinin ölümü ile hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanmasına ilişkin koşullar oluşmadığı takdirde, sigorta sahibinin ve işverenlerinin ödedikleri primlerin toplamı toptan ödeme şeklinde bu hak sahiplerine verilir.
Ölüm toptan ödemesinde, aylık bağlanması için kanunun aradığı şartlar oluşmamış ise toptan ödeme yapılır. Hak sahipleri, aylık bağlanabilecek durumdayken, biz istemiyoruz, toptan ödeme tercihini kullanacağız diyemezler.
Evlenme Ödeneği
Evlenme ödeneği, ölüm geliri veya aylığı almakta iken evlenen ve bu nedenle aylığı kesilen kız çocuklarına bir defaya özgü olmak üzere, evlenme tarihindeki gelir ve aylığının iki yıllık tutarının kendisine ödenmesi ile gerçekleşir.
Evlenme ödeneği almak için nereye ve nasıl başvurulur?
Evlenme ödeneğinin alınabilmesi için hak sahibi kız çocuğunun bir dilekçe Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sigortalı Emeklilik İşlemleri Daire Başkanlığına veya bulunulan yerdeki il müdürlüğüne / sosyal güvenlik merkezin başvurması gerekir. Evlenme tarihi nüfus kütüğüne işlenmemişse, dilekçeyle birlikte, evlenme cüzdanının bir örneğinin de Kuruma verilmesi zorunludur.
Evlenme ödeneği alınması halinde diğer hak sahiplerinin aylıkları ne zaman yükseltilir?
Evlenme ödeneği verilen kız çocuklarının, gelir ve aylıkları, evlenme tarihini izleyen ödeme dönemi başından itibaren durdurulur. Gelir ve aylıkların durdurulduğu tarihten iki sene sonra da kesilir, varsa diğer hak sahiplerinin gelir ve aylıkları, gelir ve aylığın kesildiği tarihten itibaren yükseltilir.
Cenaze Ödeneği Verilmesi
Cenaze ödeneği, Kurum Yönetim Kurulunca belirlenip Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı tarafından onaylanan tarife üzerinden ölen sigortalının ailesine bir defa yapılan yardımdır.
Cenaze ödeneği;
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu, sürekli iş göremezlik geliri, malullük veya yaşlılık aylığı almakta iken, kendisi için en az 360 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiş iken, ölen sigortalının ailesine verilir.
Gelir, aylık almamakta iken ölen sigorta sahibinin ailesine verilecek cenaze ödeneğinde ölüm tarihinde sigortalı olma şartı aranmaz.
Sigortası bulunmayan kişilerin vefatı halinde ödenen maaş
Kişi, eşi öldüğü tarihte eşinin sigortasız olması veya ölüm aylığı (dul aylığını) alabilecek kadar sigortasıbulunmaması halinde Düzenli Nakit Yardımı Programı’ndan yararlanabilecektir.
Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları’ndaki mütevelli heyeti eşi vefat eden kadınların maaş başvurularını değerlendirecek. Sosyal Yardımlaşma Bilgi İletişim Sistemleri (SOYBİS) üzerinden yapılacak çapraz kontrollerde, bu kişilerin herhangi bir yardım alıp almadıkları tespit edilecek.Dul maaşı kaç paradır, dul maaşının tutarı ne kadardır?
Dul aylığı şu an itibariyle aylık 250 TL olmak üzere 2 ayda bir 500 TL olarak ödenir.
Dul maaşı nasıl alınır, başvuru süreci nasıl işliyor?
1. Eşi vefat etmiş kadın bağlı bulunduğu mahalli idaredeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’nabaşvurur. Şartları sağlayanların başvuruları kabul edilir.
2. Sosyal Yardımlaşma Vakfı’nda dosyası bulunanların hane ziyaretleri ve merkezi incelemeleri güncellenerek, dosyası bulunmayanların ise dosyası açılıp hane ziyaretleri ve merkezi incelemeleri yapılarak sosyal inceleme raporu oluşturulur ve bu rapor mütevelli heyetine gönderilir.
3. Mütevelli heyeti sosyal inceleme raporuna bakarak ilgilinin muhtaç olup olmadığına ve aylığın bağlanıp bağlanmamasına karar verir.
4. Aylık bağlanmasına karar verilen kişiler Bütünleşik Sosyal Yardım Bilgi Sistemi üzerinden Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü’ne bildirilir ve yardım tutarları SYDGM tarafından ilgili kişilerden alınan Ziraat Bankası veya PTT hesabına düzenli olarak yatırılır.
5. Hak sahiplerinin sosyo-ekonomik durumlarındaki değişiklikler her ay sistem üzerinden yapılacak merkezi incelemeler ve her yıl kişilerin hanelerinde yapılacak sosyal incelemeler ile izlenir.
Dul aylığı için başvuran kişinin hanesinde bulunan kişilerin sosyal güvencesinin olması ilgilinin dul aylığı almasına engel midir?
Evet, bağlanılan dul maaşı 3294 sayılı kanun gereği bağlandığından muhtaçlığın belirlenmesinde bu kanunda belirtilen hane bazlı yaklaşım kabul edilerek başvuran kişinin hanesinde her hangi bir sosyal güvenceli (SSK, BAĞKUR, Emekli Sandığı) bireyin bulunması durumunda dul maaşı bağlanması mümkün olmayacaktır.
2022 maaşı ve/veya bakmak yükümlü olduğu özürlü yakını için evde bakım aylığı alanlar dul maaşından da yararlanabilir mi?
2022 maaşı ( 2022 maaşı 65 yaşın üzerindeki yaşlılar ile engellilere 3 ayda bir verilen sosyal maddi bir haktır.) alanların aynı zamanda dul aylığından da yararlanmalarında hiç bir sakınca yoktur; fakat 2022 maaşının şartlarından biri hanede kişi başına düşen gelirin, gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutardan (2012′nin ikinci 6 ayı için 115,97 TL) daha az olması olduğundan ilgilinin aldığı dul maaşı gelirini yükseltip kanunda belirtilen sınırı aşmasına neden olursa aldığı 2022 maaşı kesilecektir. Burada hanede ikamet eden kişi sayısı önem kazanmaktadır. İlgilinin aldığı dul aylığı gelir hesaplamasında hanedeki kişi sayısına bölündüğü için hanede ikamet eden kişi sayısı arttıkça dul aylığının kişi bazında gelir etkisi az olacağından kanunda belirtilen sınır aşılmayabilir. Bu durumda kişinin hem dul maaşı hem de 2022 maaşını aynı anda alabilmesi mümkün olabilmektedir.
Evde bakım ücreti bir asgari ücret düzeyinde gelir sağladığı için Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü’nün 21.03.2012 tarihli ve 2012/10 sayılı genelgesine göre evde bakım maaşı alanlar (bakıcı durumda olanlar) dul maaşından yararlanamazlar. Başvuran kişinin evde bakılan kişi (özürlü) olması halinde ise -diğer şartları da sağlıyorsa- dul maaşından yararlanmasında bir engel bulunmamaktadır.
Çocuklarıyla ya da anne-babasıyla aynı evde yaşamayan; fakat onların sadece sağlık güvencelerinden yararlanan kişiler dul maaşı alabilir mi?
Evet, 3294 sayılı kanun kapsamında bu kişiler de -diğer şartları da sağlıyorlarsa- dul maaşından yararlanabilirler.
Sağlık
Sağlık Sigortası
Sağlık sigortasından yararlanamayan, aynı zamanda yeşil kartı da olmayan vatandaşlar Genel Sağlık Sigortası’ndan faydalanabilirler. Genel Sağlık Sigortalısı için gelir tespiti yapılır. Bu incelemelerden sonra gerekli görülürse kişi GSS pirimi öder fakat dul ve yetim aylığı alanlar aylıkları ve bağlı oldukları kanun gereği sağlık hizmeti alabildikleri için GSS Primi ödemeden sağlık hizmetlerinden faydalanabilmektedirler.
Rehabilitasyon Merkezleri
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kadın ve Aile Sağlığı Merkezlerinin bünyesinde bulunan Psikolojik Danışmanlık Merkezleri’nde (PDM) aileler, çocuklar ve bireyler ücretsiz psikolojik danışmanlık ve destek hizmetleri almaktadırlar. Aşağıda PDM’lerin çeşitli ilçelerdeki telefon numaraları bulunmaktadır:
Avcılar: 0212 591 29 58 Ataşehir: 0216 576 27 59
Baçelievler:0212 506 64 70 Bayrampaşa: 0212 501 25 95
Beyoğlu: 0212 235 32 97 Çekmeköy: 0216429 31 95
Esenler:0212 645 09 80 Eyüp: 0212 565 80 09
Esenyurt: 0212 699 02 82 Fatih: 0212 586 90 54
Gaziosmanpaşa: 0212 615 19 65 Kartal: 02126 488 40 30
Şişli- Mecidiyeköy: 0212 217 94 64 Sefaköy:0212 424 07 88
Sultanbeyli: 0216 496 26 45 Ümraniye:0216 344 92 84
Üsküdar: 0216 342 38 30
Uyuşturucu Maddeler ve Bağımlılık Danışma Hattı
Tel (0212) 660 00 26
AMATEM Bilgi Danışma Hattı, uyuşturucu madde ve bağımlılık ile ilgili tüm soru ve sorunlara yanıt vermek üzere hazırlanmış yardım ve bilgilendirme hizmetidir.
Bu telefon hattına, uyuşturucu madde ve bağımlılık ile ilgili sorunları ve soruları olan herkes başvurabilir. Telefon eden kişilere isim, adres gibi kimliklerini açıklayıcı herhangi bir bilgi sorulmadan, sorularına yanıt bulunmaya çalışılmaktadır. Uyuşturucu madde ve bağımlılık, toplumda rahatça konuşulabilen ve açıklanabilen bir konu değildir. Bu nedenle insanların kimlikleri sorulmaksızın bu konuda daha rahat konuşabileceği ve onlara yardımcı olunabileceği düşüncesi ile bu hat kurulmuştur. Konu ile ilgili sorular, canlı olarak yanıtlanmaktadır.
Danışma hattı, hafta içi mesai saatleri içinde hizmet vermektedir.
Tel (0212) 660 00 26
Diğer sorun ve şikayetler:
Alo 183 hattı aracılığıyla kadın, çocuk, engelli ve yaşlı, şehit yakınları ve gazilerle ilgili gelen çağrılar değerlendirilerek rehberlik ve danışmanlık hizmeti verilmektedir. İhmal istismar ve şiddet vakaları veya töre ve namus cinayetlerinin önlenmesi için tedbir mahiyetindeki ihbarlar, durumun aciliyeti göz önünde tutularak, vakanın bulunduğu ilin acil müdahale ekip sorumlusuna yönlendirilmektedir. Acil müdahale ekibi vakayı değerlendirdikten sonra emniyet veya jandarma birimleri ile koordinasyon sağlayarak, kısa zamanda müdahale edilmesini sağlamaktadırlar.
Alo 183 Hattı tarafından aşağıdaki konularda rehberlik danışmanlık ve acil müdahale hizmetleri verilmektedir;
Evlat edinme, koruyucu aile, çocuk hakları, çocukların aile yanında desteklenmesi, suça yönelen veya suçun mağduru olan çocukların rehabilitasyonu, sokakta yaşayan/çalıştırılan çocuklara yönelik hizmetler, çocukların korunma altına alınması, çocuk yuvasına, yetiştirme yurduna, sevgi evlerine, çocuk evlerine yerleştirilmesi, kuruluşlardan ayrılan çocukların işe yerleştirilmesi ve toplum içinde izlenmesi, çocuklara yönelik gönüllü hizmetlerine ilişkin gelen talep, öneri ve şikayetler değerlendirilerek rehberlik yapılmakta, gerek görülmesi halinde Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü veya ilgili ilin Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğünde görevli Acil Müdahale Ekip Sorumlusuna aktarılarak müdahale edilmesi sağlanmaktadır.
Şiddete maruz kalan veya töre ve namus cinayetlerine maruz kalma riski taşıyan kadınlara yönelik çağrılar alınmakta, kadın konukevleri, aile danışma merkezleri hizmetleri ve yararlanabilecekleri diğer hizmet modelleri hakkında bilgi verilmekte, durumun aciliyeti göz önünde tutularak, vakanın bulunduğu ilin Acil Müdahale Ekip Sorumlusuna yönlendirilmektedir. Acil müdahale ekibi vakayı değerlendirmekte, emniyet veya jandarma birimleri ile koordinasyon sağlayarak, kısa zamanda müdahale edilmesini sağlamaktadır.
a) Engelliler:
Engellilerin yasal hakları, eğitim, rehabilitasyon hizmetleri, engellilere yönelik istihdam çalışmaları, ulaşılabilirlik, engellilere verilen yardım ve bağlanan aylıklar, sağlık hizmetleri, engellilerin koruma altına alınması, Bakım Rehabilitasyon veya Engelli Yaşam Merkezlerine yerleştirilmesine ilişkin iş ve işlemlere ilişkin istek öneri ve şikayetler değerlendirilerek gerekli bilgilendirme yapılmakta, vatandaşların hizmet alabilecekleri ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına yönlendirilmesi sağlanmaktadır.
b) Yaşlılar:
Yaşlıların huzurevlerine veya huzurevi yaşlı bakım ve rehabilitasyon merkezine yerleştirilmesi, yaşlılara bağlanan aylıklar, yapılan yardımlar, yaşlı dayanışma merkezleri tarafından yürütülen hizmetler, evsiz, sokakta kalan yaşlılarla ilgili talepler, ihbar ve şikayetler değerlendirilerek gerekli bilgilendirme yapılmaktadır.
c) Şehit ve Gazi Yakınları:
Şehit yakınları ve gazilere verilen yasal haklar, tedavi ihtiyaçlarının karşılanması, istihdam ve sosyal güvenlik hakları vb. konularda vatandaşlar tarafından yapılan çağrılar alınmakta, gerekli bilgilendirme yapılmakta, Şehit Yakınları ve Gaziler Dairesi Başkanlığımız ile aranan ildeki valilik ve kaymakamlıklara, şehit yakınları ve gazilere yönelik hizmet veren diğer kamu ve sivil toplum kurumlarına yönlendirilmektedir.
Konut
Toplu Konut Fonundan Şehit Aileleri, Terör Malülleri ile Dul ve Yetimlerine açılan Faizsiz Konut Kredisi'nden Emekli Sandığından maaşa bağlanan ve faizsiz konut kredisi için Hak Sahipliği Belgesi alan tüm şehit aileleri ile terör malülleri ve bunların dul ve yetimleri yararlanabilmektedir.
Konut kredisinden yararlanabilmek için, T.C. Emekli Sandığından alınacak hak sahibi olduğuna dair belge ile T.Ziraat Bankası'na kredi başvusu yapılması gerekmektedir.
Dul ve Yetimler İçin Konut Başvuru Şartları
Projeye başvuru yapabilmek için, başvuru sahibinin;
1. T.C. vatandaşı olması,
2. Başvuru tarihi itibariyle 18 yaşını doldurmuş olması,
3. Şehit Aileleri, Maluller ile Dul ve Yetimleri kategorisinde başvuracakların en az 3 (üç ) yıldır projenin bulunduğu il /ilçe sınırları içerisinde ikamet ediyor olması veya il/ilçe nüfusuna kayıtlı olması gerekmektedir.
4. Bir hane halkı adına, yani kişinin kendisi, eşi ve velayeti altındaki çocukları adına yalnızca bir adet başvuru yapılabilecektir.
5. Ayrıca, yukarıdaki başvuru şartlarına sahip olan;
a. Kategori olan“Şehit Aileleri, Maluller ile Dul ve Yetimlerinin” ,
b. Kategori olan“İstiklal Savaşı Gazisi, Kore Gazisi , Kıbrıs ve Vatani Hizmet Gazilerinin” ,
c. Kategori olan “En az %40 Engelli Vatandaşlarımızın”
d. Kategori olan “Diğer alıcı adaylarının”
Başvuruları ayrı olarak 4 kategoride kabul edilecek ve kura bu sıralamayla çekilecektir.
Eğitim<
Eğitim Alanında Yetim Çocuklara Tanınan Ayrıcalıklar
Darüşşafaka
Darüşşafaka Cemiyeti, annesi veya babası vefat etmiş, maddi olanakları yetersiz, yetenekli öğrencilere eğitim imkanı sağlamaktadır. Yurtiçinde sınavla seçilen 1.000’ e yakın öğrenci, İstanbul Maslak’taki Darüşşafaka Eğitim Kurumları’nda, 10 yıl süreyle tam burslu ve yatılı okumaktadır. Öğrencilere yabancı dil ağırlıklı eğitim verilmektedir.
2012 yılına kadar Darüşşafaka giriş sınavına İlköğretim 3. Sınıf öğrencileri başvurabilirken, 4+4+4 eğitim sistemine geçilmesiyle birlikte 2013 yılından itibaren 4. Sınıf öğrencileri katılabilecek. Darüşşafaka Eğitim Kurumları, her yıl Milli Eğitim Bakanlığı ile iş birliğine giderek, Türkiye genelinde dördüncü sınıfta okuyan, babası veya annesi hayatta olmayan çocukların verisini alıyor. Daha sonra bütün öğrencilere tek tek mektup göndererek Darüşşafaka’nın onlar için sunduğu eğitim olanakları hakkında bilgi veriyor ve sınava davet ediyor. Darüşşafaka, bilgiye dayalı sınav yerine öğrencilerin zihinsel ve yaratıcı düşünme yeteneğini değerlendiren bir sınav sistemi uygulamaktadır.
Yüksek Öğrenim Bursu
Yetim çocuklara Yüksek Öğrenim Burs başvurusu yapılırken öncelik sağlanmaktadır.