Soru: 1964 doğumluyum. Tekstil atölyesinde çalışıyorum. İlk kez işe 1989'da girdim. İlk girişimde sigortam yatırıldı. Şimdi ise yaklaşık 7000 gün prim toplamışım. Emekli olma şartlarımı sağladım, ancak şimdi emekli olmam avantaj mı? Yoksa biraz daha prim günüm artsın mı?
CEVAP: Sigortalı olarak ilk işe giriş tarihiniz emeklilik tarihinizi belirler. Bu nedenle 1989 yılında sigortalandığınız için, 25 yıl sigortalılık, 5450 gün prim ve 51 yaş şartlarını yerine getirdiğiniz için hemen emekli olmanız mümkün. Ne var ki, emekli aylığınızın seviyesini belirleyen, toplam prim günü sayısından ziyade, SGK'ya bildirilen, üstünden prim ödenen kazanç tutarınızın kaç TL olduğudur. Çalışma yaşamı süresince SGK'ya yatırılan prime esas kazançların seviyesi her yıl için ayrı bir öneme sahiptir. İlk yıl yatırılan primin de, son yıl yatırılan primin de miktarı önemlidir.
Son yıl avantajı az
Emekli aylığını, üstünden prim ödenen kazanç tutarı ile prim ödeme gün sayısı belirler. Özet olarak, üstünden prim ödenen kazanç tutarı emekli olunan tarihe kadar enflasyon oranında güncellenerek, emekli aylığı hesabına esas ortalama yıllık kazanç tutarı ortaya çıkarır. Prim ödeme gün sayısına göre de aylık bağlama oranı tespit edilir. Ortalama yıllık kazancın aylık bağlama oranı ile çarpılması sonucu bulunan tutarın 12'de biri, emekli aylığı olarak hesap edilip, emekli olacak kişiye ödenir. Sigortalının primi hep yüksekten yatmışsa, asgari ücret üzerinden prim ödenmesi, emekli aylığı hesabına esas ortalama kazancı düşüreceğinden, emekli aylığı düşer.
Yanlış bilinen bir başka husus çalışma yaşamının son yıllarında SGK'ya bildirilen prime esas kazançların daha önemli olduğu şeklindedir. Bu tamamen yanlıştır. Hatta son yıllarda SGK'ya bildirilen kazançların daha önceki çalışma yıllarında bildirilen kazançlara kıyasla göreli avantajı daha azdır. Sebebi sürekli değişen emekli aylığı bağlama yöntemlerine göre Ekim 2008 sonrasında aylık bağlama oranının düşük tespit edilmesidir.
Bu nedenle prim gününü tamamlamış çalışanlar için, Ekim 2008 sonrasında eğer işverenlerince SGK'ya bildirilen kazanç tutarları düşükse, bir an önce emekli olmalarında fayda bulunmaktadır.
Çalışma süreniz boyunca yüksek kazanç tutarı üstünden SGK'ya prim ödemişseniz, örneğin; tavandan ödemişseniz (asgari ücretin 6.5 katı), bundan sonra da tavandan prim ödemeniz koşuluyla ne kadar fazla prim öderseniz, emekli aylığınız o kadar fazla olur.
Üst sınır 7809 TL
Bugün için prime esas kazancın tavan tutarı, yani en yüksek sınır 7809,90 TL. Bu rakamdan veya 5 bin TL, 6 bin TL gibi en üst sınıra yakın bir kazanç üstünden primleriniz SGK'ya bildirilirse, gelecekte alacağınız emekli aylığı artar.
Ekim 2008 sonrası ortaya çıkan aşınmanın düşük seviyeden prim ödeyenler için olumsuz bir sonuç yarattığı gerçeği karşısında, emekli olup destek primine tabi olarak çalışarak, hem emekli aylığı, hem de ücret almanın daha akılcı olduğu söylenebilir.